Ik kwam terug als de ayatollah van de verduurzaming

Ondanks haatberichten op sociale media, en stroperige bureaucratische rompslomp bij de overheid, blijft Laetitia Ouillet optimistisch voor de toekomst. Haar groene weg is niet van het drammerige. Niet meer, althans.

Als voorzitter energiecoöperatie van De Windvogel blijft ze het gesprek zoeken met mensen die geconfronteerd worden met een windmolenpark in hun achtertuin. Waarom? Omdat ze altijd oog heeft voor hun verhaal. En omdat er altijd common ground gevonden kan worden.

In dit artikel zet ik de schijnwerpers op enkele prikkelende fragmenten uit ons gesprek. Ook lees je alles over De Windvogel, over de drie doelen van strategische communicatie en over Laetitia’s ervaringen met de containerramp in 2018!

Laetitia over de containerramp

‘Twee jaar na de containerramp in 2018 ligt er nog steeds 800.000 kilo afval in de Noordzee. Ik was destijds op Ameland, waar ik dagenlang in het koude zand heb liggen wroeten. Op zoek naar bolletjes schuimplastic, waar het hele strand mee bezaaid lag. Natuurlijk, de moed zakte me soms stevig in de schoenen. Zeker omdat ik wist dat de inhoud van die containers nog jarenlang zal blijven aanspoelen op de wadden.

Strandjutten

Eigenlijk was het een heel naïeve actie. Richard Kiewiet, natuurbeheerder van Ameland, riep mensen die op het eiland waren via Twitter op om te komen helpen puin ruimen. Gewapend met een paar vuilniszakken ben ik, samen met mijn kinderen, in de auto gestapt en naar het Oerd gereden. Wat we daar aantroffen was onvoorstelbaar. Er waren koelkasten aangespoeld, al dat verpakkingsmateriaal verwaaide over het strand en overal lagen grote platen piepschuim. Toch was de urgentie op die eerste dag nog niet helemaal ingedaald: veel mensen sloegen aan het strandjutten, op zoek naar schoenen en het speelgoed dat continu aanspoelde.

Zes kilometer ravage

De échte hulp kwam de dag erna goed op gang. Elke ochtend werden we door zo’n toeristisch busje naar het woerd gebracht, wat betekende dat we eerst zes kilometer door de ravage moesten rijden om daarna langzaam terug te lopen en de troep op te ruimen. Iedereen was doodstil. Je voelt op zo’n moment je eigen verantwoordelijkheid heel hard branden. Ik heb pantoffeltjes zien liggen waarvan ik zeker weet dat ik ze ook ooit gekocht heb. En er lagen bekende stoelen van een bepaalde Zweedse meubelgigant in het zand. Stoelen die ik zelf ook thuis heb staan.

Scheermesjes

Ondertussen werd dat piepschuim met de dag kleiner en moesten we na vijf dagen op onze knieën in het koude zand graaien zodat het niet het Oerd invloog. En dan zie je pas dat je verloren hebt. Je hebt je best gedaan, zeker. Maar je hebt wél verloren. Over twintig jaar vinden we die kleine My Little Pony’s nóg terug op de stranden van de Waddeneilanden. Net zoals er nu nog steeds scheermesjes aanspoelen van de containerramp van veertig jaar geleden.

Ayatollah van verduurzaming

Dat besef doet wat met je. Halverwege de laatste dag ben ik in de jeep gesprongen en heb ik gevraagd of ik alsjeblieft naar huis mocht. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal was het een uitputtingsslag. Het was onbegonnen werk. Om moedeloos van te worden. Eén voordeel: door alles wat ik gezien heb, kwam ik terug als de ayatollah van de verduurzaming. Ik heb een half jaar niks gekocht en nog steeds spreek ik mensen streng aan over de gevolgen van overenthousiast online shoppen. Mijn pubers nemen het me niet altijd in dank af, maar als je weet wat jouw koopgedrag kan veroorzaken, denk je wel twee keer na voordat je de bestelbus voor laat rijden.’

Wat is De Windvogel? Laetitia vertelt!

‘We zitten allemaal met rapporten te zwaaien, maar dat is niet waar mensen naar op zoek zijn. Ze willen weten hoe het écht is om naast een windmolen te wonen. Daarom mogen mensen altijd bij een van onze windmolenparken op bezoek, waar we ze rondleiden en waar ze voor mijn part een paar uur op een kleedje in het grasveld gaan liggen. Zo ervaren ze een beetje hoe het is, naast zo’n windmolen te leven.’

Wat is De Windvogel?

De Windvogel is een burgercoöperatie die wind- en zonneparken ontwikkelt en exploiteert. We zijn al sinds 1990 actief en dus zo’n beetje de oma van alle coöperaties in dit segment. Het begon in Reeuwijk met een kleine windmolen, maar inmiddels zijn we uitgegroeid tot een professionele organisatie met 3500 leden en verschillende windmolenparken door heel Nederland waarmee we duurzame energie opwekken. Iedereen kan lid worden en meedoen!

Wat wil De Windvogel bereiken?

We gaan aan de slag met de letterlijke vertaling van de regionale energiestrategie. In dat klimaatakkoord staat dat vijftig procent van de duurzame ontwikkeling in de regio moet gebeuren met lokaal eigendom. In sommige regio’s en gemeenten is dit al top geregeld, maar er zijn er ook een paar met goedwillende burgers die geen idee hebben hoe ze met projectontwikkeling aan de slag moeten. Ze zijn niet georganiseerd, hebben nooit wat gedaan met omgevingsmanagement en weten niet eens hoe ze subsidie moeten aanvragen. Voor deze coöperaties in de kinderschoenen fungeren wij als grote zus.

Wat is de meerwaarde van De Windvogel?

Behalve het versnellen van de energietransitie, zorgen we er ook voor dat de lokale stem gehoord wordt. Als lokale coöperatie gaan wij met de bewoners om de tafel. We bespreken hun zorgen en angsten en proberen tot afspraken te komen waar iedereen blij van wordt. De mensen die naast onze molens wonen kennen wij. Zij hebben het nummer van de molenaar en bellen ons als ze ineens meer last slagschaduw dan dat ze gewend zijn. Heel simpel. Dan zetten we die windmolen tussen vijf en zes uur ’s avonds even uit. Commerciële partijen doen dat niet, of doen moeilijk over de bewijslast omdat het vervelend is voor hun business case . Wij hebben daar wél die ruimte voor, omdat we minder rendement verlangen.

Communicatie als strategie

• Verhelderen van onze rol: er bestaat het beeld dat wij een soort grachtengordelkliek zijn met veel geld die het mooie uitzicht van burgers wil komen verpesten. Als je ziet wat voor agressie wij soms op sociale media over ons heen krijgen, dan betekent dat echt dat wij onze identiteit, doelstellingen en werkwijze nog niet duidelijk genoeg over het voetlicht brengen. Dat beeld moeten we dus ombuigen. Wij worden hier niet rijk van, sterker: we hebben een erg lage winstmarge. En als je diep in ons ledenbestand kijkt, dan zie je dat we bestaan uit mensen die vaak zelf een windmolen in hun achtertuin kregen en zeiden: ‘En nu moeten we doorpakken.’ Idealisten die graag met mensen in gesprek willen? Jazeker. Rijke zakenlui die zonder oog voor de mens hun windmolenpark neerplempen en alleen denken aan de dikke cheque die eruit voortvloeit? In de verste verte niet.

• Wegnemen angsten: Hoe communiceer je over klimaatverandering? Als ik met mensen in gesprek ga, benadrukken ze allemaal dat ze echt wel snappen dat er iets moet veranderen. Maar dat ze zich tegelijkertijd zorgen maken over ‘windmonsters’, slagschaduw en horizonvervuiling in de buurt. Dan heeft het geen zin om te zeggen: ‘Dat is dan pech, beste mensen, want jullie wonen nu eenmaal in een gebied dat ons moet gaan redden’. We hebben jarenlang vanuit onze eigen groene bubbel gecommuniceerd, op een vrij drammerige manier. Dat moet echt anders. Die zorgen en angsten moeten we eerst wegnemen als we samen vooruit willen.

• Toenadering zoeken: als mensen horen van ons windmolenproject, denken ze vaak: ‘Daar heb je weer van die groene gekkies die koste wat kost een windmolen in mijn achtertuin willen zetten.’ Daarom zeg ik altijd: ‘Het is je goeie recht om je tegen dit park te verzetten en ik kan me daar ook alles bij voorstellen.’ Maar ik vraag deze mensen ook altijd om met ons in gesprek te gaan. Stel dat jouw gebied ondanks al je protesten tóch wordt aangewezen als locatie voor windproductie? Dan kun je maar beter samen om de tafel hebben gezeten. In Brabant zijn er extreem grote oppervlakten aan zonnepanelen ontwikkeld door Chinese investeerders. Zonder overleg, zonder samenspraak met de bewoners. Geloof mij dat niemand daarvan heeft geprofiteerd. Dat doen wij anders, maar daarvoor moeten we wel blijven praten.

Vraag: gaan we de klimaatdoelen halen?!

‘Nou, over de techniek hoeven we ons geen zorgen te maken. Alles is er al en alles wordt steeds beter. Het enige wat de weg verspert, is wijzelf. Zo speel ik een rolletje bij een van de aardgasvrije proeftuinen van het Rijk. Bij dat initiatief worden huizen met warmtepompen en een collectieve warmteopslag in de grond gebouwd. Geavanceerde technologie, maar als ik met de projectleider praat, gaan zijn frustraties nooit over de techniek. Die gaan over wetten, regels en allerlei bureaucratische hobbels op de weg. De overheid zit soms muurvast, terwijl het draagvlak en de technologie er zijn. Zet daar dus een interne taskforce op die aan de slag gaat met de frustratiepunten waar werkelijk elk duurzaamheidsproject tegenaan loopt. Als we écht willen, kunnen we het. Kijk maar naar corona, binnen een jaar hadden we die vaccins ontwikkeld. Dus kom op, mensen!’

Een duurzaam liedje

‘Ik ben gek op klassieke muziek, maar helaas heb ik mijn opleiding aan het conservatorium vroegtijdig af moeten breken door een gebroken vinger. ‘La Tempête’ van Beethoven is een heftig stuk. Het begint rustig, maar wordt gaandeweg steeds stormachtiger. Steeds sneller en gejaagder, tot je duizelig wordt van de over elkaar buitelende tonen. Dat gevoel heb ik ook altijd bij de energietransitie. Hoe vaak heb ik wel niet op de pauzeknop willen drukken om in alle rust de laatste rapporten en artikelen door te lezen? Ik heb mijn pianolerares laten beloven dat zij dit muziekstuk op mijn begrafenis speelt, als ik eerder de pijp uitga dan zij. Zodat ik iedereen net zo onrustig achterlaat als ik mezelf vaak voel, haha!’

‘Soms komen mensen met vragen waarvan ik denk: ‘Hoe komen ze daarbij? Waarom zijn ze daar bang voor, dat gaat toch helemaal niet gebeuren?’. Maar dan roep ik mezelf meteen tot de orde. Ik zit al twintig jaar diep in deze materie. Als dit de angst is die andere mensen bezighoudt, dan is dit de angst die we tijdens een informatieavond gaan bespreken. Want dit is de angst die leeft.’

 

‘Veel mensen willen wel, maar wonen bijvoorbeeld in een omgeving waar iedereen bang is voor windmolens. En durven zich daardoor niet uit te spreken. Ik ken genoeg verhalen van intimidatie, van mensen die bijna gedwongen worden een ‘Weg met wind’-poster op het raam te plakken. Deze mensen moeten voelen dat wij ze steunen en dat wij ze voorzien van feitelijke informatie. Iemand die, ondanks alle mondige tegenbewegingen, weigert zo’n poster op te hangen, is vele malen belangrijker voor de energietransitie dan ik ben.’

 

‘Soms is het frustrerend dat iedereen met het onderwerp aan de haal gaat, zonder enige kennis van zaken. Waarom heeft de stem van de expert geen gewicht meer? Dat begrijp ik niet. Daarom probeer ik zo benaderbaar mogelijk te zijn en beantwoord ik elk Facebook-haatbericht met een persoonlijk mailadres. Collega’s verklaren me voor gek, maar door die gesprekken moeten mensen toegeven dat het ingewikkelder in elkaar steekt dan ze dachten. Ik heb niet de illusie dat ik iedereen ga overtuigen, maar ik probeer het graag.’

‘Toen ik nog bij de Klimaattafel zat, was ik nogal een drammer. Ik ging maar door en ik had het idee dat niemand mijn verhaal belangrijk vond. Maanden later maakte ik een punt dat ik al tig keren eerder had gemaakt. En mijn gesprekspartners waren stomverbaasd, alsof het de eerste keer was dat ze het hoorden. Toen dacht ik echt: ‘Hoe dan?!’. Maar hun verbazing en hun vragen waren oprecht.