Als je blij wordt van de oplossing, heb je geen doemscenario’s nodig

In gesprek met Saskia Mulder: trainer, klimaatcoach en social reporter

Communicatie is key, als je mensen in beweging wilt brengen. Niemand staat open voor de duurzame boodschap als je die in een kritisch of pessimistisch velletje verpakt. Sterker, dat werkt vaak averechts, omdat mensen in de weerstand schieten. Dat vindt ook Saskia Mulder. Als The Social Reporter op Instagram, trainer voor De Verborgen Impact en klimaatcoach voor Klimaatgesprekken zet ze zich dagelijks in voor de Grote Groene Omwenteling. O ja, en dan werd ze ook nog verkozen tot ‘meest positieve Nederlander’ van 2020!  

Stiekem ben ik een enorme fangirl van jou, ik denk dat ik dit maar keihard ga uitspreken. Zelf ben ik vanuit de techniek al een paar jaar bezig om duurzaamheid te versnellen, jij meer vanuit communicatie en bewustwording. Wat was voor jou aanleiding om het thema op te pakken? 

‘Ik kom uit een milieuvriendelijk gezin, dus als kind vond ik het normaal om dat mee te krijgen. Ik stampte mijn drinkpakjes plat voor ik ze bij het afval deed en schoof mijn boodschappen op de lopende band helemaal naar voren om geen energie te verspillen. Toen ik in 2016 voor een project naar Indonesië ging, zag ik daar overal afval liggen. In steden, maar ook in idyllische bergdorpjes waar shampooflessen voorbijdreven in mooie waterstroompjes. Hier valt niet tegenop te stampen met mijn drinkpakjes, dacht ik toen. In de week dat ik terugkwam werd Trump verkozen en sloeg de paniek pas echt toe. Overheden wereldwijd zouden moeten ingrijpen, maar dat ging met dit soort figuren aan het roer natuurlijk niet gebeuren.’ 

 

De overheid was verantwoordelijk voor het oplossen van de duurzaamheidsproblematiek? 

‘Dat vond ik wel. Maar al snel erkende ik mijn eigen verantwoordelijkheid ook. Obama heeft ooit gezegd: ‘Wij zijn de eerste generatie die de gevolgen van klimaatverandering gaat merken en de laatste die er wat aan kan doen.’ Toen ik die quote las, dacht ik: ‘Dit ben ik. Ik kan niet doorleven alsof er niets aan de hand is.’ Ik heb mijn baan opgezegd en sindsdien zet ik mij volledig in om onderdeel van de oplossing te zijn. Ik heb ontdekt dat het niet uitmaakt wat je in je dagelijks leven doet. Je kunt altijd in je invloedssfeer kijken welke kansen er liggen. Oorspronkelijk werkte ik als online marketeer en ik dacht dat ik dat allemaal achter me ging laten. Het grappige is dat ik mijn achtergrond juist heel goed kan gebruiken bij mijn nieuwe missie. Communicatie is vaak een ondergeschoven kindje in de wereld van duurzaamheid. Die kracht kan ik nu inzetten.’ 

 

Ik herken je verhaal wel. Voor mijzelf was een reis naar Indonesië ook een kantelmoment. Ik ben bij Rijkswaterstaat afgestudeerd op het verantwoord inkopen van duurzaam tropisch hardhout. Eenmaal in Borneo zag ik dat het halve oerbos in de bushbush was weggekapt. Ik dacht: ‘Ik kan mezelf hier vastketenen aan een boom, maar ik kan ook vanuit mijn invloedssfeer in Nederland proberen om mensen in de keten bewuster te maken’. En dan liefst met een positieve boodschap, zonder rampspoed en dramatiek.  

‘Zeker, het is goed om je te realiseren waarom doemscenario’s niet werken. Klimaatverandering is bijvoorbeeld een heel abstract onderwerp. Het komt langzaam op je af, is nauwelijks zichtbaar en het voelt alsof het ver buiten je invloedssfeer ligt. Als we erover praten, is dat vaak in gitzwarte beelden: we gaan dingen verliezen of moeten alles opofferen om het tij te keren. Dat kan bedreigend zijn voor mensen, ze gaan zich schuldig of angstig voelen. Het gevolg? Dat ze zich afsluiten, het gaan ontkennen en doorgaan met ‘business as usual’. Daarom leg ik liever de nadruk op wat gezonder, groener en positiever is aan duurzaam leven. Als je blij wordt van de oplossing, en daarvoor wil veranderen, heb je het hele doemscenario tenslotte niet meer nodig.’ 

 

Met je workshops over duurzame communicatie train je mensen in het overbrengen van een positieve verhaallijn. Kun je vertellen hoe je dat doet? 

‘Ik communiceer sowieso weinig met kille informatie. Ik deel liever wat die feiten bij mij oproepen, om zo empathie aan te boren. Daarbij vertel ik graag verhalen. Met een held met wie je je kunt identificeren en met verhaallijnen die lekker doorwerken in je hersenen, zodat je ze makkelijk kunt doorvertellen. Basic storytelling, eigenlijk. In september start ik, samen met veranderkundige Janine, een nieuwe training voor bedrijven. In veel bedrijven barst het van de medewerkers met een groen hart. Deze mensen missen alleen vaak de vaardigheden om écht bij te dragen aan de duurzame kanteling. Als je deze mensen spot en traint, heb je als bedrijf ontzettend veel potentieel in handen. Met een beetje humor en een concreet handelingsperspectief ondersteunen we hen in hun ambassadeurschap.’ 

 

Wie zijn die duurzame helden in organisaties? Zijn dat mensen die toch al in een ‘groene bubbel’ zitten? En hoe bereik je ze? 

‘Er is veel onderzoek gedaan naar de typen ‘groene mensen’ en de waarden die zij vertegenwoordigen. Voor de een gaat het erom dat hij de wereld een stukje beter achterlaat. En voor de ander gaat het om het sociale aspect of om wat het hem oplevert. De eerste stap is dus simpel: verdiep je in je ontvanger. Wie is hij, wat drijft hem en waar wordt hij enthousiast van? Als je dat weet, kun je je boodschap zo formuleren dat je hem helpt in beweging te komen. Stel dus vragen, toon interesse en oordeel niet. Accepteer welke tint groen je ontvanger heeft en versterk waar hij al mee bezig is. Dat is beter dan dat je iemand vanuit je eigen overtuigingen gaat bombarderen met informatie.’ 

 

Spreek je uit eigen ervaring? 

‘Zeker, zelf deed ik dat aanvankelijk ook. Als een informatiespons deelde ik zoveel mogelijk feitjes en cijfertjes om mensen de ogen te openen. Maar ik merkte al snel dat dit helemaal geen leuke gesprekken werden. Mensen pakten het persoonlijk op en schoten in de verdediging. Een logische reactie. Probeer je daarom te focussen op de dingen die wél goed gaan. En zet vanuit dat positieve startpunt verdere stappen. Vaak is het lastig voor mensen om de vertaalslag te maken naar hun eigen rol. Ze moeten zich voorstellen op welke plek zij in de keten zitten en in welk schakeltje zij wat kunnen betekenen. Maar dat hun potentieel enorm is, is glashelder. Zeker wanneer ze zich verbinden met elkaar.’ 

 

Waarom is het zo belangrijk om samen op te trekken? 

Met een clubje ben je altijd sterker, zo is het nu eenmaal. Het is goed om je te realiseren dat er meer mensen met een groen hart rondlopen. Op die manier ben je niet dat ene klimaatgekkie in de vergaderkring, maar kun je samen toffe projecten bedenken. Vaak staan maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid wel op de agenda, maar hangt het verder nog een beetje als los zand aan elkaar. Dan is het alleen maar fijn als jij, met een groep gelijkgezinden, het voortouw pakt en de organisatie daarin ondersteunt. Stap dus samen met je clubje naar je leidinggevende, vertel welke duurzame trends er leven en pitch je verhaal op zo’n manier dat het past bij de pijlers en verplichtingen van het bedrijf. Zorg er vervolgens voor dat jullie tijd en ondersteuning voor jullie plannen binnenslepen.’ 

 

Zelf ben je bezig met het Kanaal van de Hoop, waarop je duurzame initiatieven een podium wil geven. Kun je inspirerende voorbeelden noemen waar je vrolijk van wordt? 

‘Ik vind de Climate Cleanup heel gaaf, zij werken aan natuurlijke klimaatoplossingen om de kanteling te verwezenlijken. Zo zijn ze bezig met zeewierplantages waarbij ze de biodiversiteit in de oceaan vergroten en tegelijkertijd CO2 uit de lucht halen. Ze werken ook met olivijn, een steen die CO2 opneemt, en met een voedselbos. Ik houd erg van initiatieven die bruggen bouwen en op verschillende gebieden effect hebben. De Fruitmotor is een ander voorbeeld, zij maken cider van fruit dat anders verspild zou worden. Maar ze werken ook samen met boeren, doen aan kennisdeling en ze rekenen de echte prijs van hun producten door.’ 

 

Heel mooi, dank je wel! Is er nog een laatste boodschap die je wilt delen? 

‘Ik denk dat we niet bang moeten zijn voor kwetsbaarheid. Juist wanneer we onszelf blootstellen, maken we de verbinding met anderen. We staan voor de grootste uitdaging waar de mensheid ooit voor heeft gestaan. En we zijn er niet van verzekerd dat onze toekomst beter wordt dan die van de generatie voor ons. Als je dat samen erkent en verwerkt, kun je het vervolgens omturnen in concrete, positieve acties. Maar vergeet vooral de lol niet. Wanneer je je invloedssfeer onder de loep neemt, en kijkt naar de rollen die je vervult en de kansen die er liggen, wordt het een soort spel. Een spel waarin je mensen leert kennen, verbindingen aangaat en gave acties op touw zet. Daar zit veel voldoening in. Samen kun je het namelijk niet alleen beter maken, maar ook een stuk leuker.’