We hebben werkplezier nodig om samen effectief te kunnen werken aan de immense opgave waar we voor staan

In gesprek met Yvette Watson, medeoprichter van PHI Factory en aanjager van het KoffiebekerPact, naar de circulaire economie.

Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat het wel kan. Met die attitude kijkt Yvette Watson, medeoprichter van PHI Factory en aanjager van het KoffiebekerPact, naar de circulaire economie. Durven experimenteren, soms keihard op je bek gaan en daar vervolgens samen heel hard om lachen. En weer door!

Want dat er haast is, is volgens Yvette wel duidelijk. Opgegroeid in het facilitaire werkveld, zag ze hoeveel impact de facility manager zou kúnnen hebben op de duurzaamheidsambities van organisaties. Maar ze zag ook dat het op de bühne staan, en het aannemen van een actieve kartrekkersrol, van nature niet zo in de facilitaire wereld gebakken zit.

 

In dit artikel zetten we de schijnwerpers op Yvettes visie op een duurzame toekomst. Ook lees je alles over het KoffiebekerPact, over het facilitaire werkveld en over de beste tips voor een fun loving organisatie!

Drie tips voor een fun organisatie!

‘Share the fun’ is een van de kernwaarden van de PHI Factory en dat is niet voor niks. Zonder lol geen verbinding en zonder verbinding komen we niet ver met de immense opgave die voor ons staat. Hoe je ervoor zorgt dat je organisatie wat meer fun wordt? Gelukkig gelooft Yvette niet alleen in het delen van fun, maar ook in het delen van kennis. Drie tips voor jou!

1. In elke online meeting bouwen we ‘duurzame energizers’ in. Paar voorbeeldjes? Ren door je huis en trek drie stekkers uit de stopcontacten die je niet gebruikt, pak het meest duurzame item uit je huis of juist het minst duurzame. Ren je rot met het grondstoffenspel, tel de planten in je huis en bereken de totale CO2 opname van de groep. Een superleuke manier om het bewustzijn weer wakker te schudden, wij gieren in ieder geval van het lachen. En je bent meteen even weg van je scherm!

2. Een positieve grondhouding vinden we superbelangrijk. Daarom denken we tijdens sessies en samenwerkingen heel bewust na hoe we dat fun-element erin kunnen brengen. Via Teams vergaderen wordt op een gegeven moment bijvoorbeeld best saai. Dus doen we de eerstvolgende brainstorm wandelend aan de telefoon. Op die manier geef je je geest ook weer wat ruimte, goed voor de creativiteit. Laatst deden we een online pubquiz met liedjes die op de een of andere manier verwezen naar de circulaire economie. Fantastisch voor de teambuilding en toch weer die link naar de opgave.

3. Op ons online leerplatform The 2B Collective kunnen organisaties al hun medewerkers vanuit hun eigen expertise mee laten denken en actief bij laten dragen aan duurzame ontwikkeling. De games hebben de zwaarte van e-learning, maar de fun van gamification. Met een Tamagotchi-boompje dat groeit als je het goed doet, bijvoorbeeld. Je zit in een team en wekelijks zijn er prijzen te winnen, maar ondertussen leer je ontzettend veel over circulaire energie en de manier waarop je vanuit je werk bij kunt dragen aan duurzaamheidsdoelen. Je voert ook wekelijks acties uit, zoals het bellen van een leverancier om samen te bespreken hoe jullie duurzamer kunnen werken. Elke challenge komt uit in een sociaal deel van het platform, waar je ervaringen deelt en elkaar kunt inspireren. Heel laagdrempelig en vrolijk en de reacties zijn superpositief!

Het facilitair werkveld: Yvette vertelt!

Waarom speelt het facilitair werkveld zo’n sleutelrol in de duurzame transitie?

Het facilitair werkveld heeft meer invloed op het duurzaamheidsvraagstuk dan welk ander werkveld dan ook. Dit is namelijk het fysieke domein van je organisatie. Daar komen al je grondstoffen binnen voor het gebouw, de werkomgeving en alle services en rennen ze net zo hard weer naar buiten via het afvalcontract. Dus als íemand al die knopen aan elkaar kan verbinden, en de invloed heeft om echt duurzame stappen te zetten, dan is het de facility manager wel. Het is een ontzettend gaaf vak, ook omdat je met deze secundaire processen duurzame ontwikkeling en de transitie naar een circulaire economie ook heel zichtbaar kunt maken.

Wat zijn de valkuilen voor FM in de duurzame transitie?

Als facilitair manager ben je niet altijd geneigd om de kar te trekken. Het is een dienstbaar vak, dus je gaat niet snel op de bühne staan om veranderingen aan te jagen. Van nature reageert de FM’er dan ook vaak vanuit de vraag: ‘Hoe kan ik jullie helpen en ondersteunen bij jullie doelstellingen?’. Maar als een facilitair manager wél die rol pakt, dan kun je duurzaamheid echt actionable maken. Dus ik denk dat het vak zelf ook een transitie moeten ondergaan, naar een pro-actieve, adviserende rol. En dat ze de bescheidenheid een beetje moeten laten varen.

Hoe kan een FM’er concreet impact maken?

Bij grote corporaties zie je al dat de faciliterende rol strategischer wordt. En terecht, want je kunt als organisatie prachtige, energieneutrale doelstellingen bedenken, maar waar gebeurt het? Bij FM. Zodra je vanuit FM die visie kunt vertalen naar de medewerkers in je organisatie, wordt het dus zichtbaar en urgent voor iedereen. Vergeet niet dat FM van alles behelst: van het gebouw tot de werkomgeving en van de werkplekken tot het eten in het restaurant. Daar kunnen mensen de vertaling maken naar hun privéleven. Stel dat je bij de cateraar een CO2-neutrale lunch ziet liggen, dat je ontdekt dat ze van het oude brood croutons maken voor in de soep of dat je ziet hoe grondstoffen worden verwerkt in het meubilair op de werkvloer. Dan inspireert dat je voor thuis.

Alles over het KoffiebekerPact

Wat is de duurzaamste koffiebeker? Vanuit die vraag smeedde Yvette met een facilitair manager van Philips het KoffiebekerPact. Inmiddels zijn zo’n zeventig partijen uit de koffiebekerketen aangehaakt om samen een duurzame koffiebeker te ontwikkelen. Daarbij zetten ze zoveel mogelijk in op het hergebruiken van mokken en op recycling met een zo laag mogelijke impact op het milieu.

Dat is nodig ook, want jaarlijks gooien we zo’n vijf miljard koffiebekers weg. Nu zou je denken dat een herbruikbare mok de beste oplossing zou zijn, maar die mok wordt een stuk minder duurzaam als je hem telkens met warm water en zeep afwast. De manier waarop iets gebruikt wordt, kan een duurzaam product dus niet-duurzaam maken. Vanuit het pact willen de partijen toewerken naar drie duurzame oplossingen: een ecovriendelijke, herbruikbare mok, een biologisch afbreekbare beker die ter plaatse kan worden gecomposteerd en een wegwerpbekertje met een ecologische binnenlaag dat honderd procent in de kringloop kan worden gebracht.

Met gescheiden verwerkingsproces voor deze drie opties kunnen gebruikers, cateraars, koffieleveranciers, de verpakkingsindustrie en afvalverwerkers samen de kringloop sluiten. Het allermooiste? De potentiële CO2-besparing is 56.050 ton per jaar!

Yvettes visie op een duurzame toekomst

‘Toen ik ‘De meeste mensen deugen’ las, jubelde ik van geluk. Ik ben er namelijk rotsvast van overtuigd dat de meeste mensen best willen verduurzamen. En als dat zo is, dan hebben we hopeloos de verkeerde strategie gebruikt. We hebben veel te lang beredeneerd dat mensen niet willen verduurzamen, waardoor de strategie gericht is op overtuigen, reguleren en straffen. Maar als de meeste mensen best wel willen verduurzamen, dan hoeven we ze eigenlijk alleen maar in staat te stellen om hun gedrag aan te passen. En dit is een meer faciliterende rol.

Uitproberen en experimenteren

Dat is toch weer de facility manager in mij. Als we het systeem zo inrichten dat duurzame keuzes de makkelijkste keuzes worden, dan willen mensen écht wel. Dus volgens mij moeten we gewoon aan de slag. Niet met grootse, iconische projecten, maar met concrete activiteiten en experimenten waarbij we meetbaar maken wat het effect en de impact is. Dat betekent niet dat het meteen moet lukken of dat we onszelf moeten straffen als het resultaat in eerste instantie tegenvalt. We moeten daar juist weer van leren en daarop verder bouwen. En een belangrijk motto van ons is ‘share the fun’. Zowel de successen als de fuck-ups. Wie lol heeft, wordt tenslotte sneller geprikkeld om in actie te komen.

Blurry keten

Wat ik heel jammer vind, is dat we niet transparant communiceren over wat het werkelijke energieverbruik is: ook niet als we de gebouwde omgeving verduurzamen. Zolang we dat niet doen, weten we niet wat er daadwerkelijk moet gebeuren om het klimaatakkoord te behalen. In veel ketens is het nog veel te vaag en te blurry, we weten niet eens hoeveel giftige stoffen er in de kleding aan ons lichaam zitten. Ik denk dat we elkaar mogen uitdagen om die ondoorzichtigheid te doorbreken, zonder elkaar daarna te veroordelen. We weten dat er veel troep wordt verwerkt in onze materialen, laat dat gewoon een feit zijn. Maar hoe gaan we dat nu samen verbeteren?

Over silo’s heen kijken

Dat betekent ook dat we over onze eigen silo’s heen moeten kijken, naar wat er voor en achter ons in de keten gebeurt. Natuurlijk is dat spannend, ook omdat we ons vaak afvragen of we wel invloed hebben buiten onze reikwijdte. Maar ik zie dat mensen meestal best bereid zijn om samen te innoveren. Wanneer je als marktpartij bijvoorbeeld je klanten betrekt bij een ontwikkelvraagstuk, levert dat alleen maar enthousiasme en betrokkenheid op. Binnen deze transitie krijgen we nu eenmaal alleen wat voor elkaar als we buiten onze organisatiegrenzen kijken. We hebben elkaar hard nodig om veranderingen te bewerkstelligen, zo simpel is het ook.

Gaten graven op Mars

Weet je, we denken vaak dat de circulaire transitie een probleem is dat we technisch op moeten lossen. En ja, er moet een hoop worden ontwikkeld. Gelukkig kunnen we gaten graven op Mars en opereren via de aderen, dus ik heb wel geloof in de technologische vooruitgang. Maar we hebben ook echt sociale innovatie nodig om te versnellen naar een circulaire economie. We moeten gaan begrijpen dat elke keuze bij kan dragen aan een duurzame wereld voor morgen. Pas als we zien dat het een groot netwerk van keuzes is, en dat elke keuze effect heeft, denk ik dat we mooie stappen kunnen zetten.

Kijk, dat geld zijn we toch kwijt aan klimaatschade als we niets doen. En wel meer ook. Dan kunnen we het beter nú stoppen in oplossingen die dat doemscenario proberen tegen te houden, toch?’

‘Als het om duurzame veranderingen gaat, zeggen organisaties vaak dat ze de budgetten of de investeringskracht niet hebben. Dat vind ik niet raar, want er ligt een grote investering aan ten grondslag. En natuurlijk gaat het pijn doen in de portemonnee. Maar realiseer je ook dat we in Nederland écht de draagkracht hebben om er geld aan te spenderen en dat we de duurzame ontwikkeling afzetten tegen wat klimaatschade ons gaat kosten. En, belangrijker nog: kunnen we het ons veroorloven om niets te doen?’